Ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, Ματθαίος Γιωσαφάτ μίλησε στο bookpress και στην Μαρία Καλιόρη για το γάμο, τις σχέσεις και την αγάπη στη νεοελληνική οικογένεια.
Ο Σωκράτης είχε πει «ό,τι και να κάνεις θα το μετανιώσεις». Τελικά, να παντρευτεί κανείς ή να μην παντρευτεί»;
Για όλα τα πράγματα υπάρχουν τα υπέρ και τα κατά, δεν αφορά μόνο το γάμο, οι περισσότερες αποφάσεις είναι αμφιθυμικές. Όταν επιλέγεις κάτι, χάνεις κάτι άλλο. Ο γάμος είναι η πιο σημαντική απόφαση που παίρνουμε. Δύο άνθρωποι ζουν μαζί και αντιμετωπίζουν όλα τα θέματα της ζωής. Κι επειδή υπάρχουν πολλά προβλήματα που είναι ασυνείδητα, στο γάμο αναζωπυρώνονται. Τώρα, όσο πιο ώριμος είναι κανένας τόσο καλύτερη επιλογή κάνει και λιγότερα προβλήματα έχει στο γάμο, δέχεται και τις δικές του δυσκολίες και του άλλου. Ο γάμος μπορεί να έχει προβληματάκια, αλλά είναι η ωραιότερη σχέση, γιατί καλύπτουμε την υπαρξιακή μας μοναξιά, το σeξ, την οικειότητα, τη δημιουργία παιδιών. Ο γάμος είναι καταφύγιο για τους ανθρώπους, γιατί αισθάνονται μοναδικοί ο ένας για τον άλλον, όπως όταν ήταν παιδιά στην αγκαλιά της μαμάς τους.
Να υποθέσουμε ότι το πατρόν του μελλοντικού γάμου φτιάχνεται ήδη στην αγκαλιά της μαμάς;
Πολύ σωστά. Το βρέφος όταν βγαίνει στον κόσμο έχει έντονο άγχος επιβίωσης κι έχει απόλυτη ανάγκη αυτόν που το φροντίζει, είτε είναι η γιαγιά είτε είναι άλλο πρόσωπο, αυτό που ονομάζουμε μητέρα. Το παιδί έχει ανάγκες εαυτοκεντρικές, ναρκισσιστικές, για αγάπη, προστασία, οι οποίες τον πρώτο χρόνο είναι τα χάδια, το βλέμμα της μητέρας, η φωνή της, τα τραγούδια της, η αγκαλιά της. Αυτά τα χρειάζεται το παιδί για να δημιουργήσει όρια του σώματος και μία αίσθηση ότι για κάποιον είναι σημαντικό και ότι αυτός ο κάποιος θα ικανοποιήσει τις ανάγκες του. Σε μια ομαλή εξέλιξη της βρεφικής ζωής, μειώνεται το άγχος θανάτου και το παιδί δημιουργεί μια αίσθηση ευγνωμοσύνης, γύρω στον όγδοο με δέκατο μήνα. Η ευγνωμοσύνη είναι η αρχή της αγάπης. Τότε και το παιδί αρχίζει να προσφέρει στη μάνα τα παιχνίδια του, το χαμόγελό του. Αυτό το πρώτο ψήγμα ενδιαφέροντος από το παιδί για τη μητέρα είναι απαραίτητο για τη σχέση με τον άλλο. Αργότερα, όταν είμαστε ερωτευμένοι νιώθουμε ευγνωμοσύνη για την ευχαρίστηση που παίρνουμε. Αυτό, αν δεν το έχει εισπράξει κανείς, δεν μπορεί να αγαπήσει, να δώσει κάτι και στον άλλο. Στο γάμο, σκέφτεται τις δικές του ανάγκες, τις οποίες θεωρεί πολύ σημαντικές και δεν καταλαβαίνει τις ανάγκες του άλλου.
Έχετε πει ότι οι πολυγαμικές σχέσεις δεν είναι κακό εκ φύσεως, αλλά έχουν κοινωνικές συνέπειες. Μήπως ο γάμος είναι μία απαρχαιωμένη συνθήκη που θα ‘πρεπε να ξαναδούμε;
Δύσκολη ερώτηση. Στη φύση, ελάχιστα ζώα είναι μονογαμικά. Σκοπός της φύσης και του έpωτα είναι να αναπαραχθεί το είδος. Η πολυγαμία ενισχύει, ιδιαίτερα στον άνδρα, την δυνατότητα ν’ αναπαράξει το είδος, τα γονίδιά του – που είναι η μόνη μορφή αθανασίας που γνωρίζουμε. Ενώ η γυναίκα το βλέπει απτά, στο σώμα της. Αυτό κάνει τον άνδρα, τουλάχιστον στην αρχή, να ενδιαφέρεται περισσότερο για το σeξ. Η γυναίκα προετοιμάζεται από τη φύση να γίνει μητέρα κι έχει αναπτύξει κι άλλα στοιχεία. Ξέρουμε ότι τα θηλυκά θηλαστικά έχουν οίστρο που ποικίλλει από ένα μήνα σε τρία χρόνια και τα αρσενικά ψάχνουν κάθε φορά αυτά που είναι σε οίστρο, όπως συμβαίνει στα σκυλιά. Είναι «ανώμαλα» τα σκυλιά; Αλλά επειδή εμείς έχουμε αναπτύξει μια οργανωμένη κοινωνία, έχουμε αναπτύξει περισσότερο τα αισθήματα μας με την πολυπλοκότητα της οικογένειας και των κοινωνικών δομών, η απιστία έχει συνέπειες γιατί δημιουργεί τριγμούς στον ιστό της κοινωνίας. Οι περισσότερες πολιτισμένες κοινωνίες ενισχύουν τη μονογαμία. Κάποιες, δέχονται και την πολυγαμία. Σε κάθε περίπτωση, η απιστία υπάρχει φανερά ή κρυφά. Οι άνδρες όταν τους δοθεί η ευκαιρία θα υποκύψουν χωρίς να σημαίνει και πολλά πράγματα από συναισθηματικής πλευράς. Το ίδιο γίνεται με την όλο και αυξανόμενη απιστία των παντρεμένων γυναικών, που φτάνει το 70%, για μία ή περισσότερες φορές.
Την απιστία την ομολογούμε στο βωμό των ειλικρινών σχέσεων;
Την ομολογούμε αν συλληφθούμε επ’ αυτοφώρω, εκεί δεν χρειάζεται να πούμε «δεν είναι αυτό που νομίζεις». Κάποιοι όμως είναι πιο ευαίσθητοι, έχουν τύψεις και θέλουν να το πουν. Αφήνει πάντα κάτι στη σχέση, ιδιαίτερα στους άνδρες. Οι γυναίκες φοβούνται μήπως ο άνδρας αγαπήσει την άλλη γυναίκα και αφήσει την οικογένεια, αλλά συγχωρούν πιο εύκολα αν είναι καθαρά σeξουαλική η απιστία. Οι άνδρες δεν συγχωρούν γιατί έχουν άγχος σύγκρισης με τον άλλο άνδρα, το οποίο τους θυμίζει και τη σύγκριση με τον πατέρα, σε σχέση με τη μητέρα. Αυτό είναι ένα τραύμα που δεν ξεπερνιέται εύκολα. Το καλύτερο θα ήταν να μην συμβεί, αλλά αν συμβεί δεν χρειάζεται να το πει κανείς.
Στο βιβλίο σας ταξινομείτε τα είδη γάμου και την συμβατότητα ανάμεσα στους διάφορους τύπους. Παρόλα τα προβλήματα και την αύξηση των διαζυγίων λέτε ότι οι γάμοι σήμερα είναι καλύτεροι. Πώς συμβαίνει αυτό;
Σήμερα οι σχέσεις είναι πιο ειλικρινείς, οι άνθρωποι έχουν περισσότερη οικειότητα. Χωρίζουν πιο συχνά γιατί ζητούν περισσότερα πράγματα από το γάμο τους. ΟΙ παλιότερες γενιές ζούσαν πιο υποκριτικά. Οι άνδρες είχαν πάντα εξωσυζυγικές σeξουαλικές σχέσεις, ενώ η γυναίκα ήταν πολίτης δεύτερης κατηγορίας κλεισμένη στο σπίτι. Και στην Ελλάδα αυτή η κατάσταση άρχισε ν’ αλλάζει τα τελευταία τριάντα χρόνια. Οι άνδρες άρχισαν να βλέπουν τη γυναίκα ως ισότιμο σύντροφο.
Ποιες είναι οι διαψεύσεις των ανδρών στο γάμο και ποιες των γυναικών;
Όλοι θέλουμε τρυφερότητα, αγάπη, μοναδικότητα. Τα κύρια προβλήματα των ανδρών από τα 35 και πάνω είναι κυρίως σeξουαλικά. Παραπονούνται ότι η προσοχή και η αγάπη των γυναικών είναι στραμμένη στα παιδιά και μειώνεται η επιθυμία για σeξ. Οι γυναίκες πάλι παραπονούνται ότι μειώνεται η συναισθηματική επαφή με τους συντρόφους οι οποίοι αντλούν ικανοποίηση από τη δουλειά τους. Αυτά αφορούν γενικά τα ζευγάρια. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, τα πράγματα είναι αντεστραμμένα. Στην Ελλάδα συχνά οι γυναί